Αμβλυωπία ή Τεμπέλικο μάτι;

Τι είναι η αμβλυωπία;

Η πιο κοινή αιτία μειωμένης όρασης στα παιδιά είναι η αμβλυωπία ή το «τεμπέλικο μάτι». Η αμβλυωπία μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και όταν δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη δομή του ματιού. Η μείωση της όρασης συμβαίνει επειδή η εικόνα που μεταφέρεται από το ένα ή και τα δύο μάτια στον εγκέφαλο είναι θολή. Εάν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί, ο εγκέφαλος δεν μαθαίνει να βλέπει καθαρά με αυτό το μάτι, ακόμη και όταν χρησιμοποιηθούν γυαλιά. Η αμβλυωπία εμφανίζεται μόνο στα παιδιά. Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη απώλεια της όρασης.

Ποια είναι τα είδη της αμβλυωπίας;

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη και αιτίες αμβλυωπίας: λόγω στραβισμού, εξ ανοψίας και διαθλαστική αμβλυωπία. Το τελικό αποτέλεσμα όλων των μορφών της αμβλυωπίας είναι η μειωμένη όραση στον πάσχοντα οφθαλμό.

Τι είναι η αμβλυωπία λόγω στραβισμού;

Αμβλυωπία λόγω στραβισμού αναπτύσσεται όταν τα μάτια δεν ορθοφορούν, δηλαδή δεν είναι παράλληλα ή αλλιώς ευθεία. Το ένα μάτι μπορεί να παρεκκλίνει («φεύγει») μέσα, έξω, πάνω ή κάτω. Όταν συμβαίνει αυτό, ο εγκέφαλος «αγνοεί» το μάτι που στραβίζει και στη συνέχεια η όραση σε αυτό το μάτι μειώνεται.

Τι είναι η αμβλυωπία εξ ανοψίας;

Η αμβλυωπία εξ ανοψίας αναπτύσσεται όταν ένας συγγενής καταρράκτης ή παρόμοια προβλήματα δεν επιτρέπουν την είσοδο των οπτικών ερεθισμάτων στον οφθαλμό / στο οπτικό σύστημα. Αν δεν αντιμετωπιστεί πολύ νωρίς, η όραση στα παιδιά μπορεί να είναι εξαιρετικά χαμηλή. Μερικές φορές αυτό το είδος της αμβλυωπίας μπορεί να επηρεάσει και τα δύο μάτια.

Τι είναι η διαθλαστική αμβλυωπία;

Διαθλαστική αμβλυωπία συμβαίνει όταν υπάρχει ένα μεγάλο ή άνισο ποσό διαθλαστικού σφάλματος (δύναμη γυαλιών) στα μάτια ενός παιδιού. Συνήθως ο εγκέφαλος θα «αγνοήσει» το μάτι που έχει υψηλότερη υπερμετρωπία ή αστιγματισμό. Οι γονείς και οι παιδίατροι μπορεί να μην καταλάβουν ότι υπάρχει πρόβλημα, διότι τα μάτια του παιδιού μπορεί να παραμένουν ευθεία και να μην στραβίζουν. Επίσης, το «καλό» μάτι έχει φυσιολογική όραση. Για τους λόγους αυτούς, αυτό το είδος της αμβλυωπίας μπορεί να παραμένει αδιάγνωστο μέχρι τα παιδιά να κάνουν μια οφθαλμολογική εξέταση. Αυτό το είδος της αμβλυωπίας μπορεί να επηρεάσει και τα δύο μάτια και βελτιώνεται αν βρεθεί νωρίς.

Η όραση ενός παιδιού με αμβλυωπία μπορεί να βελτιωθεί με γυαλιά;

Ναι μπορεί, αλλά πιθανόν να μην μπορούν να βελτιώσουν την οπτική οξύτητα μέχρι 10/10. Λόγω της αμβλυωπίας, ο εγκέφαλος έχει μάθει να βλέπει μια θολή εικόνα με το αδύναμο μάτι και δεν μπορεί να ερμηνεύσει την καθαρή εικόνα που δημιουργούν τα γυαλιά. Με τον καιρό όμως, ο εγκέφαλος μπορεί να «ξαναμάθει» πώς να βλέπει και η όραση μπορεί να αυξηθεί. Θυμηθείτε όμως ότι μόνο τα γυαλιά δεν αυξάνουν την όραση ως 10/10, καθώς ο εγκέφαλος είναι συνηθισμένος να βλέπει θολά με αυτό το μάτι. Για το λόγο αυτό, στο καλό μάτι εφαρμόζεται θεραπεία κάλυψης (patching) ή με κολλύρια, ώστε το αμβλυωπικό (αδύναμο) μάτι να γίνει ισχυρότερο.

Τι μπορεί να γίνει αν το παιδί μου έχει ίσες υψηλές ποσότητες υπερμετρωπίας ή / και αστιγματισμού στα δύο μάτια και έχει διαγνωστεί με αμφοτερόπλευρη αμβλυωπία;

Η αμφοτερόπλευρη αμβλυωπία αντιμετωπίζεται συνήθως πρώιμα με γυαλιά ή και φακούς επαφής και με παρακολούθηση επί μακρό χρονικό διάστημα. Εάν υπάρχει ασύμμετρη αμβλυωπία (ένα μάτι καλύτερο από το άλλο), τότε εφαρμόζεται κάλυψη ή μπορούν να προστεθούν σταγόνες ατροπίνης στο καλύτερο μάτι.

Πότε θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η αμβλυωπία;

Η έγκαιρη θεραπεία είναι πάντοτε καλύτερη. Εάν είναι απαραίτητο, τα παιδιά με διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμό) μπορεί να αρχίσουν να φορούν γυαλιά ή φακούς επαφής, ακόμη και λίγο μετά τη γέννησή τους. Τα παιδιά με καταρράκτη ή άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν αμβλυωπία, πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ανάπτυξη της αμβλυωπίας.

Από ποια ηλικία και μετά δεν είναι αποτελεσματική η θεραπεία της αμβλυωπίας;

Μια πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NIH) στις ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι βελτίωση στην όραση μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και σε εφήβους (μέχρι την ηλικία των 14 ετών). Ωστόσο, όσο νωρίτερα αρχίσει η θεραπεία κατά της αμβλυωπίας, τόσο το καλύτερο. Θεωρειται ότι μετά την ηλικία των 8-9 ετών είναι αρκετά δύσκολο να θεραπευτεί η αμβλυωπία.

Πώς μπορώ να μάθω αν το παιδί μου έχει αμβλυωπία;

Ορισμένες μορφές αμβλυωπίας, όπως αυτή που σχετίζεται με μεγάλο στραβισμό, μπορούν εύκολα να ανιχνευθούν από τους γονείς. Σε άλλους τύπους αμβλυωπίας (από υψηλό διαθλαστικό σφάλμα) τα παιδιά πλησιάζουν πολύ κοντά σε αντικείμενα ή επίσης στραβίζουν. Ωστόσο, άλλες μορφές αμβλυωπίας δεν είναι εμφανείς στους γονείς και, ως εκ τούτου, τα παιδιά πρέπει να εξετάζονται από ειδικό Παιδοφθαλμίατρο.

Πώς αντιμετωπίζεται η αμβλυωπία;

Μία από τις πιο σημαντικές θεραπείες της αμβλυωπίας είναι η συνεπής χρήση των γυαλιών και / ή φακών επαφής. Άλλες θεραπείες της αμβλυωπίας στοχεύουν στο να προσφέρουν στον εγκέφαλο μια όσο το δυνατό καθαρότερη εικόνα (για παράδειγμα, με την αφαίρεση του καταρράκτη), και να αναγκάσουν το παιδί να χρησιμοποιήσει το αδύναμο μάτι (μέσω κάλυψης ή σταγόνων που θολώνουν το καλύτερο μάτι).

Πότε πρέπει να γίνεται κάλυψη του καλού ματιού στη θεραπεία της αμβλυωπίας;

Η κάλυψη θα πρέπει να γίνεται μόνο αν το προτείνει ο οφθαλμίατρος. Επίσης θα πρέπει θα γίνεται τακτικός έλεγχος της όρασης και των δύο ματιών σε όλη τη διάρκεια της θεραπείας κάλυψης. Αν και μπορεί να είναι δύσκολο να το κάνετε, η κάλυψη συνήθως έχει πολύ καλά αποτελέσματα, αν ξεκινήσει αρκετά νωρίς και αν οι γονείς και το παιδί, ακολουθούν προσεκτικά τις οδηγίες. Είναι σημαντικό να καλύπτεται το καλό μάτι, ώστε το αδύναμο μάτι να γίνει ισχυρότερο.

Τι είναι το κάλυπτρο; Υπάρχουν διάφορα είδη καλύπτρων;

Το κλασσικό κάλυπτρο είναι ένα αυτοκόλλητο, το οποίο εφαρμόζεται απευθείας στο δέρμα γύρω από το μάτι και διατίθεται σε διάφορα μεγέθη. Είναι μιας χρήσεως και κάθε μέρα εφαρμόζεται ένα καινούριο. Τα προμηθεύεστε από το φαρμακείο, ενώ κάποια δείγματα μπορεί να σας δώσει και ο παιδοφθαλμίατρος σας. Κάποια κάλυπτρα τύπου «Πειρατή» με λάστιχο είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στο να «κρυφοκοιτάζουν» τα παιδιά και ως εκ τούτου, όχι ιδιαίτερα κατάλληλα.

Υπάρχει κάποια άλλη εναλλακτική λύση για την αντιμετώπιση της αμβλυωπίας;

Ναι, αν θολώσουμε την όραση στο καλό μάτι με σταγόνες ατροπίνης, το παιδί θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει το πιο αδύναμο μάτι.Οι οφθαλμίατροι χρησιμοποιούν αυτή τη θεραπεία αντί της κάλυψης, όταν η αμβλυωπία δεν είναι πολύ σοβαρή ή όταν ένα παιδί δεν είναι σε θέση να φορέσει το κάλυπτρο, όπως συνιστάται.Για ήπια έως μέτρια αμβλυωπία, μελέτες έχουν δείξει ότι η κάλυψη και οι σταγόνες είναι εξίσου αποτελεσματικές. Ο παιδοφθαλμίατρός σας θα σας βοηθήσει να επιλέξετε ποια θεραπεία είναι η καλύτερη για το παιδί σας.

Οι σταγόνες είναι αποτελεσματικές για όλα τα παιδιά με αμβλυωπία;

Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις αμβλυωπίας κατάλληλες για θεραπεία με σταγόνες ατροπίνης. Για παράδειγμα, οι σταγόνες ατροπίνης δεν έχουν τόσο καλό αποτέλεσμα όταν το ισχυρότερο μάτι έχει μυωπία.

Πόσες ώρες κάλυψης την ημέρα χρειάζονται για τη θεραπεία της αμβλυωπίας;

Η βάση της θεραπείας της αμβλυωπίας είναι η κάλυψη του κυρίαρχου (καλού) ματιού, για όλες ή μερικές από τις ώρες εγρήγορσης.Αν και υπάρχει η άποψη ότι όσο περισσότερες ώρες κάλυψης κάνουμε, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και λιγότερες ώρες κάλυψης μπορούν να επιτύχουν παρόμοια αποτελέσματα, ειδικά σε ασθενείς με μέτρια αμβλυωπία.

Πόσο διαρκεί η θεραπεία της αμβλυωπίας και πότε φαίνονται τα θετικά αποτελέσματα της κάλυψης;

Παρά το γεγονός ότι η βελτίωση της όρασης εμφανίζεται συχνά μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας κάλυψης, τα βέλτιστα αποτελέσματα συχνά παρουσιάζονται μετά από πολλούς μήνες.Μόλις η όραση βελτιωθεί, πιθανόν να χρειαστεί κάλυψη για λίγες ώρες (θεραπεία συντήρησης) ή περιοδική χρήση των σταγόνων ατροπίνης, ώστε να διατηρηθεί σταθερή η όραση.Αυτή η θεραπεία συντήρησης μπορεί να γίνεται για αρκετούς μήνες.

Κατά τη διάρκεια της κάλυψης τι είδους δραστηριότητες συνιστώνται;

Το είδος των δραστηριοτήτων που θα κάνει το παιδί δεν είναι τόσο σημαντικό, σε σχέση με την ανάγκη να φοράει το κάλυπτρο τις προβλεπόμενες ώρες. Όσο το παιδί έχει τα μάτια του ανοιχτά, τα οπτικά ερεθίσματα θα υποβληθούν σε επεξεργασία από το αμβλυωπικό μάτι.Από την άλλη, το παιδί πιθανόν είναι πιο συνεργάσιμο αν η κάλυψη εκτελείται κατά τη διάρκεια ορισμένων αγαπημένων δραστηριοτήτων (όπως τηλεόραση ή χρήση Η/Υ ή tablet).Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η κάλυψη έχει καλύτερα αποτελέσματα κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων όπως η ανάγνωση, η ζωγραφική, τα παιχνίδια στον υπολογιστή, επειδή ίσως διεγείρουν περισσότερο τον εγκέφαλο και οδηγούν σε καλύτερη ή ταχύτερη ανάκτηση της όρασης.

Θα πρέπει να γίνεται κάλυψη κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών;

Σε πολλές περιπτώσεις, το σχολείο είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για κάλυψη, καθώς εκμεταλλευόμαστε την πειθαρχία που προσφέρει. Η κάλυψη κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών διδάσκει στους μαθητές την αποδοχή της διαφορετικότητας μεταξύ των παιδιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται να γίνουν κάποιες αλλαγές στο πρόγραμμα των παιδιών που κάνουν κάλυψη. Κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί να κάτσουν στην πρώτη σειρά κοντά στον πίνακα.Εάν το παιδί, ο δάσκαλος και οι συμμαθητές εκπαιδεύονται κατάλληλα, η κάλυψη στο σχολείο δεν είναι δύσκολη.Από την άλλη πλευρά, συχνά οι γονείς είναι πιο προσεκτικοί στην παρακολούθηση της κάλυψης από ό, τι είναι δυνατό στο σχολικό περιβάλλον. Γι’αυτό οι γονείς θα πρέπει να είναι ευέλικτοι στον προγραμματισμό της κάλυψης.

Τι θα συμβεί αν το παιδί μου αρνείται να φορέσει το κάλυπτρο?

Πολλά παιδιά αρνούνται να φορέσουν το κάλυπτρο. Η επιτυχημένη κάλυψη μπορεί να απαιτήσει επιμονή και ενθάρρυνση από τα μέλη της οικογένειας, τους δασκάλους, κλπ. Τα παιδιά συχνά αντιδρούν πολύ έντονα, αλλά τις περισσότερες φορές συνηθίζουν και τελικά σταματούν να βγάζουν το κάλυπτρο. Μια άλλη τακτική είναι να ανταμείβουμε το παιδί όταν καταφέρνει να φοράει το κάλυπτρο τον προβλεπόμενο χρόνο.

Μπορεί να πραγματοποιηθεί χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία της αμβλυωπίας;

Η χειρουργική επέμβαση στους μυς των ματιών είναι μια θεραπεία για το στραβισμό, και μπορεί να διορθώσει την απόκλιση.Από μόνη της, ωστόσο, η χειρουργική επέμβαση δεν μπορεί να βοηθήσει την αμβλυωπία.Η χειρουργική επέμβαση για να ευθυγραμμιστούν τα μάτια μπορεί να βοηθήσει μόνο όταν τα μάτια εργάζονται μαζί σαν ομάδα.Τα παιδιά με αμβλυωπία που στραβίζουν εξακολουθούν να χρειάζονται στενή παρακολούθηση και θεραπεία για την αμβλυωπία, και αυτή η θεραπεία για την αμβλυωπία γίνεται συνήθως πριν από την χειρουργική επέμβαση του στραβισμού.

Εξαίρεση αποτελούν τα παιδιά που έχουν γεννηθεί με καταρράκτη και χρειάζονται πρώιμα χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του καταρράκτη.Μετά την επέμβαση, το παιδί χρειάζεται συνήθως διόρθωση της όρασης με γυαλιά ή φακούς επαφής και κάλυψη.

Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας της αμβλυωπίας;

Σε όλες τις περιπτώσεις, ο στόχος είναι η καλύτερη δυνατή όραση σε κάθε μάτι.Αν και δεν είναι δυνατό όλα τα παιδιά να αποκτήσουν 10/10 όραση, τα περισσότερα μπορούν να επιτύχουν μια ουσιαστική βελτίωση στην όραση.Αν και υπάρχουν εξαιρέσεις, η κάλυψη συνήθως δεν έχει τόσο καλά αποτελέσματα στα παιδιά που είναι ηλικίας άνω των 9 ετών.

Τι θα συμβεί αν η θεραπεία της αμβλυωπίας δεν έχει αποτέλεσμα;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η θεραπεία της αμβλυωπίας δεν μπορεί να επιτύχει ουσιαστική βελτίωση της όρασης.Είναι δύσκολο να παρθεί η απόφαση για διακοπή της θεραπείας, αλλά μερικές φορές είναι καλύτερο για το παιδί και την οικογένεια.Τα παιδιά που έχουν αμβλυωπία στο ένα μάτι και καλή όραση μόνο στο άλλο μάτι, συνιστάται να φορούν προστατευτικά γυαλιά και αθλητικά γυαλιά για να προστατεύουν το φυσιολογικό μάτι από πιθανό τραυματισμό.Εφ ‘όσον το καλό μάτι παραμένει υγιές, αυτά τα παιδιά δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα στις περισσότερες συνηθισμένες δραστηριότητες.